Tar?m ve Orman Bakanl???, DKMP Genel Müdürlü?ü'nce haz?rlanan 'Tür Koruma Eylem Planlar?' ile nesli tehlike alt?nda olan türlerin korunmas?na yönelik çal??malar yap?l?yor. DKMP 4'üncü Bölge Müdürlü?ü Mu?la ?l ?ube Müdürlü?ü ve Sualt? Ara?t?rmalar? Derne?i i? birli?inde yürütülen 'Mu?la Akdeniz Foku Tür Koruma Eylem Plan?' saha çal??malar? kapsam?nda, Dünya Do?ay? Koruma Birli?i taraf?ndan yay?mlanan k?rm?z? listede soyu kritik derecede tehdit alt?nda olan Akdeniz foklar?n?n ya?ad??? alanlara k?z?lötesi ???k kaynakl? kameralar yerle?tirildi. Kameralar sayesinde, foklar?n ya?am alan? k?y? ma?aralar?ndaki hareketleri belirleniyor. Kameralarla takibi yap?lan ma?aralardaki insan hareketlili?inin minimum düzeye indirilerek, Akdeniz foklar?n?n ya?am alanlar?n?n korunmas? hedefleniyor. Yine ma?aralarda biriken çöp ve tehlikeli kat? at?klar da foklar?n zarar görmemesi için toplan?yor. ?imdiye kadar 16 k?y? ma?aras?nda biriken tüm deniz çöpleri toplanarak temizlendi.

DO?UM YAPAN AKDEN?Z FOKU GÖRÜNTÜLEND?

Mu?la'da sürdürülen bu saha çal??malar? kapsam?nda bir Akdeniz fokunun do?um yapmas? k?z?lötesi ???k kaynakl? kamera ile ilk kez görüntülenerek kay?t alt?na al?nd?. Daha sonra yine kamera ile takibi yap?l?p foto?raflar? çekilen fok ile yavrusunun sa?l?k durumunun iyi oldu?u belirlendi. Akdeniz fokunun do?umunun kamera ile tespit edilmesi, popülasyon koruma çal??malar?n?n sonuç verdi?ini ortaya koydu. Türün neslinin devam? bak?m?ndan bir Akdeniz foku yavrulamas?n?n saha çal??mas?nda belirlenmi? olmas?, çal??may? yürütenleri de sevindirdi. DKMP 4'üncü Bölge Müdürlü?ü, Mu?la ?ube Müdürlü?ü, Sualt? Ara?t?rmalar? Derne?i ve payda? gruplarla tür ve habitat ara?t?rma çal??malar?, türe yönelik tehditlerin belirlenmesi, e?itim bilinçlendirme çal??malar? ile hasta, yaral? foklara acil müdahale ve veteriner hekimlik deste?i gibi çal??malar sürdürülüyor.

TÜRK?YE'DE 100 C?VARINDA VAR

Soyu kritik derecede tehdit alt?nda olan Akdeniz foku, dünyada sadece Türkiye, Yunanistan, Fas, Mortanya ve Madera Adalar?'nda ya??yor. Dünya üzerindeki say?lar? 700 olarak bilinen Akdeniz fokunun korunmas?nda Türkiye bu yüzden önemli bir ülke konumunda. Türkiye'de yap?lan çe?itli bilimsel çal??malarda bireysel tan?mlama yolu ile 31-44 aras?nda Akdeniz foku tan?mlan?rken, k?y?larda 100 civar?nda fok ya?ad??? tahmin ediliyor.

'2005 YILINA KADAR POPÜLASYON ARTTI'

1994 y?l?ndan bu yana Akdeniz foklar?na ili?kin çal??malar yürüten Orta Do?u Teknik Üniversitesi, Deniz Bilimleri Enstitüsü, Deniz Biyolojisi ve Bal?kç?l?k Anabilim Dal? Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Ali Cemal Gücü, 1994 y?l?nda 10 fokun öldürüldü?ünü hat?rlatarak, "10 say?s? çok ciddi bir rakam. ?lk ara?t?rmalar bu bölgenin foklar için önemli oldu?unu ortaya koydu. Tar?m ve Orman Bakanl??? geni? bir alan? koruma alt?na ald?, böylece foklar?n besin kayna?? koruma alt?na al?nm?? oldu. Ayn? y?llarda Kültür ve Turizm Bakanl??? foklar?n ya?am? için önemli olan bar?nma, üreme alanlar?n?, ma?aralar? kapsayacak ?ekilde 75 kilometrelik alan? 1'inci derece do?al sit alan? ilan etti. Popülasyon, koruma önlemlerine cevap verdi, 2005 y?l?na kadar popülasyon h?zl? ?ekilde artt?" dedi.

'MA?ARALAR KAYBOLURSA FOKLARIN YA?AMA SANSI KALMAYACAK'

Prof. Dr. Gücü, 2005 y?l?ndan sonra popülasyon ile ilgili olumsuzluklar ya?anmaya ba?land???n? kaydederek, ?öyle konu?tu:

"Bu alanlar? göz bebe?imiz gibi korumam?z gerekiyor; ama maalesef böyle olmad?. 2005 y?l?ndan sonra baz? olumsuz geli?meler foklar? ciddi anlamda tehdit ediyor. Çimento fabrikas?na hizmet eden bir deniz terminali yap?lmas? sonucu çok önemli bir ma?aray? kaybettik, o ma?arada üreme durdu.

Ma?aralar foklar için çok önemli, yavrular?n? dünyaya getiriyorlar. Her ma?arada yavru yapam?yorlar, ma?aralar?n özel ?artlarda olmas? gerekiyor. Üstünün kapal?, insan gözünden uzak ve içinde hava almas? gerekiyor. Bu özelliklerde ma?aralar çok az. Mersin k?y?lar?nda 8 tane bu özelli?e sahip ma?ara var. Bunlar? kaybedince foklar?n üremesi mümkün olmuyor. Çok yak?nda K?zkalesi taraf?nda 8 bireyin ayn? anda kulland??? ma?aran?n üzerinde otel yap?laca?? bilgisini ald?k. E?er bu ma?aralar kaybolursa foklar?n ya?ama ?ans? kalmayacak."

'MAALESEF DALI? TURLARI DÜZENL?YORLAR'

Prof. Dr. Gücü, ma?aralar?n yok olma tehlikesi ile kar?? kar??ya kald???n? vurgulayarak, "Bu ma?aralar kayboldu?unda do?um güdüsü ile gelen anneler alelade bir yerde do?um yapacak. K?? ba??nda ürüyorlar; uygun ma?araya yavru yapmayan anne, ilk büyük f?rt?nada yavrusunu kaybediyor. E?er bu ?artlarda devam ederse 15-20 y?l içinde fok göremeyece?imizi dü?ünüyoruz. ?u anda habitat kayb? inan?lmaz boyutlara ula?t?. Bunar ekolojik olarak simge türler. Fok ma?aralar?na girilmemesi önemli. Maalesef dal?? turlar? düzenleniyor; özellikle de fok ma?aralar?na 'burada fok var' diye dal?? düzenleniyor. ?nsanlardan bu tip faaliyetlere kat?lmamalar?n? istiyoruz" ifadelerini kulland?.